Khi tinh dầu ngày càng trở nên phổ biến, bạn có thể đã từng thử đưa một mùi hương đặc trưng vào không gian cá nhân để biến ngôi nhà hoặc phòng ngủ thành thiên đường thư giãn. Hoặc có lẽ bạn đã từng đeo mặt dây chuyền khuếch tán hương thơm để giúp mang lại cảm giác thư thái cho cả ngày. Với những cách sử dụng như vậy, tinh dầu đem đến sự thư giãn, tiếp thêm sinh lực hay đơn giản chỉ là dễ chịu.
Tuy nhiên, chúng không phải là không có những nguy hại.
Đúng, tinh dầu là “tự nhiên”, nhưng chúng đồng thời mang tính “nhân tạo” ở khía cạnh nào đó. Ví dụ, bạn chẳng bao giờ đi vào một cánh đồng hoa oải hương và thấy cả bể tinh dầu oải hương.” - Eric Zielinski, nhà trị liệu thần kinh cột sống và hương thơm, tác giả của cuốn sách sắp xuất bản "Sức mạnh chữa lành của tinh dầu" (The Healing Power of Essential Oils). "Cơ thể chúng ta không được trang bị để tiếp xúc trực tiếp với tinh dầu. Bạn cần hiểu rằng chúng rất đậm đặc, tựa như sức mạnh của thuốc, nên chúng ta phải cẩn thận khi sử dụng."
Cẩn trọng khi sử dụng tinh dầu là rất quan trọng. Sau đây là một số điều bạn nên biết trước khi bật máy xông tinh dầu.
Nghĩ rằng tinh dầu vô hại
Người ta có thể và đã từng bị thương khi sử dụng tinh dầu. Tuy nhiên, các chuyên gia khẳng định rằng bạn không cần phải quá sợ hãi tinh dầu nếu biết cách sử dụng khôn ngoan để không gặp phải nguy hiểm. Zielinski nói: "Chúng ta không hề sợ dao làm bếp, nhưng vẫn phải chú ý khi sử dụng để tránh những thương tích đáng tiếc. Một công cụ hữu ích vẫn có thể làm đau bạn nếu không biết cách dùng."
Nữ y tá toàn diện Jeanne Kenney, thuộc Bệnh viện Đại học Y khoa Albert Einstein của Hệ thống Y tế Montefiore, cho biết tinh dầu có thể gây bỏng và các phản ứng dị ứng hoặc hen suyễn. Chúng cũng có thể làm trầm trọng thêm vấn đề sức khỏe tiềm ẩn hoặc ảnh hưởng tới một số loại thuốc. Kenney nói: "Nếu bạn có bất kỳ vấn đề sức khỏe nào, hãy báo cho bác sĩ trước khi bắt đầu sử dụng tinh dầu. Bạn chẳng mất gì để đề cập tới chuyện này, chỉ cần nói: “Nhân tiện, tôi thích mùi hương này.”
Cô cũng nhấn mạnh rằng điều này đặc biệt đúng nếu bạn đang có thai. Các chuyên gia chưa thể khẳng định chắc chắn về lượng tinh dầu có thể đi đến thai nhi nếu người mẹ sử dụng các liệu pháp mùi hương. "Nếu một phụ nữ có thai hoặc nghĩ mình có thai, cô ấy không nên sử dụng bất kì loại tinh dầu nào trước khi hỏi ý kiến bác sĩ.”
Sử dụng tinh dầu không được pha loãng
Một khi bạn hiểu những rủi ro tiềm ẩn trong tinh dầu, bạn có thể bắt đầu sử dụng chúng - với sự cẩn thận nhất định. "Bạn không biết một người sẽ phản ứng như thế nào cho đến khi họ hít, bôi lên da, hoặc trị liệu bằng phương pháp khuếch tán mùi hương", Kenney nói.
Thông thường, tinh dầu được pha loãng cho đến khi có thể sử dụng an toàn. "Điều quan trọng là phải giảm độ đậm đặc của dầu" - cô giải thích. Có những tranh cãi - và điều bất ngờ là một lượng lớn người dùng trực tuyến rất quan tâm về việc sử dụng tinh dầu đậm đặc, cô nói - nhưng trong trị liệu, các bác sĩ được yêu cầu phải pha loãng. Tinh dầu thường được pha kết hợp với các loại dầu khác như dầu dừa, jojoba, hạnh nhân, dầu thực vật, được gọi chung là dầu nền (carrier oil).
Zielinski cho biết độ pha loãng tiêu chuẩn là 2%, tương đương khoảng 12 giọt tinh dầu trên mỗi ounce (28g) dầu nền nếu bạn tự pha chế. Ông nói:
"Khi bạn xử lý các vùng nhạy cảm như nách hoặc mặt, [hãy chọn] 1% hoặc thấp hơn."
Đừng nhầm lẫn giữa pha loãng với khuếch tán, Zielinski nói thêm. Khi máy khuếch tán phân tán tinh dầu vào không khí dưới dạng phân tử khí, dầu và nước không thật sự hòa lẫn. Điều đó có nghĩa là các hạt tinh dầu nhỏ trong không khí khi máy khuếch tán chạy không được pha loãng và vẫn có thể gây bỏng hoặc tác động lên da của người sử dụng (mặc dù, ông nói, thương tích do máy khuếch tán là rất hiếm nếu bạn sử dụng đúng cách).
Không dọn dẹp khi đổ tràn
Tai nạn vẫn luôn xảy ra. Nhưng hãy coi trọng an toàn và đặt máy khuếch tán ở nơi nào hạn chế nguy hiểm. Một chiếc bàn đầu giường quá gần khi tay chân khua khoắng; thảm cầu thang có thể dễ làm bạn vấp ngã. Đổ tràn có thể khiến tinh dầu chưa được pha loãng bắn lên da bạn, gây kích ứng hay tổn thương.
Đương nhiên, những tai nạn vẫn có thể xảy ra ngay cả khi bạn cẩn thận. Vì vậy, hãy chuẩn bị phương án xử lý cho trường hợp bị tinh dầu đậm đặc bắn lên da. Bạn có thể không tin điều này, nhưng không nên sử dụng nước cho bước đầu tiên. "Nước sẽ làm mọi thứ trở nên tệ hơn", Zielinski nói. Thay vào đó, hãy dùng thêm dầu nền, cho dù đó là dầu dừa, jojoba hay thậm chí ít dầu ô liu có trong nhà bếp. "Điều đó về cơ bản sẽ làm tinh dầu loãng hơn", ông giải thích, đồng nghĩa với việc hạn chế được bỏng và kích thích. Sau khi dùng dầu nền, bạn có thể rửa sạch với xà phòng và nước.
Bật máy khuếch tán cả ngày
Robert Tisserand, “tượng đài” nghiên cứu về tinh dầu và an toàn khi sử dụng, luôn tin rằng chúng ta không nên lạm dụng tiếp xúc với tinh dầu. Thay vì bật máy khuếch tán hàng giờ đồng hồ liên tục, ông hướng dẫn người dùng tắt máy khuếch tán sau 30 đến 60 phút, để máy nghỉ trong tối thiểu cùng khoảng thời gian, trước khi sử dụng tiếp. Tuy nhiên, Zielinski cho rằng điều này khá khiên cưỡng: "Tôi để máy khuếch tán chạy cả ngày trong nhà mình."
Kenney giữ quan điểm trung hòa, chỉ ra rằng các máy khuếch tán thường có những cài đặt khác nhau có thể xử lý được không khí chậm hoặc nhanh tùy thuộc vào cách bạn sử dụng chúng. Một máy khuếch tán có thể chạy ở các cường độ khác, cô nói. Một số người nhận thấy rằng không khí có thể bị nặng nề hơn trong một khoảng thời gian ngắn.
Theo quan điểm của Kenney thì ta có thể thử nghiệm trong một giờ hoặc lâu hơn, sau đó tắt máy khuếch tán đi. "Có thể đợi để bật lại sau một giờ", cô nói. "Việc này phụ thuộc nhiều vào không gian và các loại tinh dầu có hiệu quả khác nhau về mùi hương." Hẳn là bạn sẽ muốn tránh việc mùi hương trở nên lấn át hoàn toàn. "Những mùi hương thực sự mạnh có thể gây choáng ngập và [khiến bạn cảm thấy] cần phải thoát ra ngoài, không thể thở được nữa."
Chọn các sản phẩm “hạng 2”
Tự hỏi cần chọn tinh dầu như thế nào? Hãy bắt đầu bằng việc tìm kệ hàng thích hợp trong cửa hàng thực phẩm tốt cho sức khỏe hoặc cửa hàng tạp hóa như Whole Foods, Kenney nói. Trước tiên, bạn nên tìm các loại tinh dầu hữu cơ; theo cách đó, cô lý giải, "bạn biết họ không pha trộn các loại tinh dầu khác vào đây, vì điều đó có thể khiến những loại dầu này không phù hợp cho điều trị hoặc có mùi hương gây khó chịu". Tiếp theo, mở một vài chai tester để xem bạn thật sự thích mùi hương nào. "Một số người yêu thích hoa, một số lại thích gia vị", cô nói. Mùi hương chủ yếu là vấn đề thuộc về sở thích cá nhân, miễn là bạn chọn một thương hiệu hữu cơ có uy tín (Kenney đề xuất nhãn hiệu Wyndmere).
Nếu bạn định sử dụng tinh dầu bằng máy khuếch tán, hãy tìm loại có thể tạo ra sương mù mịn “để bạn không làm ướt khu vực sử dụng”, cô ấy nói. Bạn cũng muốn một chiếc máy được làm bằng vật liệu chất lượng cao không bị bào mòn, tránh việc tinh dầu có thể làm phân hủy một số chất dẻo, Zielinski cho biết thêm. Một số thương hiệu được các chuyên gia tin tưởng như Aroma2go (bộ khuếch tán Gabriel), doTERRA (bộ khuếch tán Petal) và Young Living (bộ khuếch tán Rainstone).
Nếu bạn định tự mình pha loãng tinh dầu, hãy chọn một loại dầu nền. Thông thường, có vô vàn những lựa chọn được trưng bày ngay bên phải, cạnh các kệ hàng của tinh dầu. Kenney nói: "Tôi khuyến khích mọi người hãy thử dầu nền lên da trước vì chúng có thể khác nhau về cảm giác." Hãy chọn loại dầu phù hợp về cả mùi hương và cảm giác trên da.
Quên rằng tinh dầu có thể tạo niềm vui
An toàn là trên hết, đúng vậy! Nhưng điều đó không có nghĩa là bạn không được tận hưởng những trải nghiệm khi thoa và sử dụng tinh dầu. Miễn là bạn đảm bảo việc này sẽ không gây kích ứng, dị ứng hoặc bất cứ ảnh hưởng tiềm ẩn nào có hại tới sức khỏe. Kenney khuyến khích thử nghiệm cho đến khi bạn tìm thấy một mùi hương tạo ra bầu không khí mà bạn mong muốn. "Nó gần giống với việc tạo ra nước hoa của riêng bạn", cô lưu ý, "và sau đó mọi người bắt đầu liên tưởng mùi hương đó với bạn. Điều đó thật sự rất vui và có thể vô cùng thỏa mãn."
Các loại tinh dầu thường có giá dao động từ $12 hoặc $13 (tương đương 276.800 - 299.777 VND), vì vậy thử nghiệm vài mùi hương chẳng phải là một việc quá đắt đỏ. Kenney gợi ý cách tự làm một mùi hương đựng trong bình phun sương: Đổ 2 oz (56ml) nước lọc vào bình xịt và cho thêm 10 giọt tinh dầu mà bạn yêu thích. Nó khá thuận tiện để mang theo bên mình suốt cả ngày.
